Διατροφικές Επιλογές και Κοινωνικά Πρότυπα
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον σχετικά με το φαγητό και τον τρόπο διατροφής. Οι άνθρωποι στις σύγχρονες κοινωνίες έχουν συνήθως επίγνωση των θερμίδων και της σύνθεσης των τροφίμων, ενώ οι διατροφολόγοι προσπαθούν να θέσουν τα πρότυπα της διατροφικής συμπεριφοράς και να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα διατροφής που είναι συνδεδεμένα με την υγεία.
Τα διατροφικά πρότυπα (food patterns) συνιστούν πρότυπα μερίδων τροφών που χρησιμοποιούνται από τους διατροφολόγους ή από τους ερευνητές επιστημονικών μελετών προκειμένου να διασφαλιστεί η κατά το δυνατόν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των διαιτητικών παρεμβάσεων, με τρόπο που να γίνονται κατανοητές από το μέσο καταναλωτή.
Η εθνικότητα, ο πολιτισμός, η κοινωνική και οικονομική θέση, οι κοινωνικές τάσεις, μπορούν ως παράγοντες να επηρεάσουν την διατροφική συμπεριφορά. Μέσω ενός καθιερωμένου κοινού προτύπου συμπεριφοράς, φαίνεται ότι οι άνθρωποι καταναλώνουν οικεία σε εκείνους φαγητά, με συγκεκριμένο τρόπο παρασκευής, και παρόμοιες γεύσεις. Επίσης, στις περιπτώσεις που υπάρχουν παρόμοιες συνήθειες διατροφής, παρατηρούνται και παρόμοιες περιοριστικές συμπεριφορές, καθώς και απαγορευμένες ή γενικότερα μη αρεστές τροφές.
Η διατροφική επιλογή μπορεί να οριστεί ως η επιλογή απο το άτομο του είδους της τροφής που θα καταναλώσει απο την διαθέσιμη ποικιλία, τόσο ανάλογα με την ανάγκη επιβίωσής του όσο και ανάλογα με την ευημερία του. Παράλληλα, οι τροφές φαίνεται να αποτελούν και σύμβολα και κοινωνικά μέσα έκφρασης και επικοινωνίας.
Είναι, λοιπόν, ξεκάθαρο ότι οι διατροφικές επιλογές συνδέονται με τα κοινωνικά πρότυπα. Τι συμβαίνει όμως με τον κοινωνικό στιγματισμό? Ο κοινωνικός στιγματισμός έχει να κάνει με τη διάχυτη αναπτυξιακή ταυτότητα των ατόμων υπό διάφορες πολιτισμικές και πολιτιστικές περιστάσεις, τα πρότυπα συμπεριφοράς, τους τρόπους διαφήμισης των προιόντων, και τους τρόπους κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Το άτομο στα πλαίσια αυτά μπορεί να λάβει διττό ρόλο, ένας εκ των οποίων είναι ο στιγματισμένος. Υπό αυτό το «ρόλο» το άτομο μπορεί να είναι πιο ευάλωτο, πιο ευαίσθητο στην κριτική και λιγότερο σταθερό στις διαπροσωπικές του σχέσεις.
Παράγοντες που φαίνεται να συνδέονται άμεσα με τον κοινωνικό ρατσιμό αποτελούν η ύπαρξη κοινωνικών αποκκλίσεων από τα καθιερωμένα, η οικονομική και κοινωνική θέση, η ηλικία, τα θρησκευτικά ήθη και έθιμα, ο ρατσισμός σε βάρος των γυναικών εξαιτίας του ρόλου του φύλου τους αλλά και με βάση την εξωτερική εμφάνιση. Η συνέπεια όλων αυτών των παραγόντων είναι η κατά περιόδους άρρηκτη σχέση τους και με τον τρόπο διατροφής καθώς και με την εικόνα σώματος, όπου τα στερεότυπα τροποποιούνται ανάλογα με όλες τις συνιστώσες που προαναφέρθηκαν.
Ανάλογα με όλα τα παραπάνω, η διατροφική συμπεριφορά επηρεάζεται από τις φυσιολογικές ανάγκες, την εικόνα σώματος, τις διατροφικές προτιμήσεις, τις γονεϊκές πρακτικές, τα μοντέλα – πρότυπα των μέσων ενημέρωσης, τις κοινωνικές τάσεις, τις προσωπικές εμπειρίες, καθώς και από τις γνώσεις για τη διατροφή. Σε επίπεδο κοινωνικό, το φαγητό μπορεί να λάβει πολλές και διαφορετικές διαστάσεις – σημασίες, που περιγράφονται ως συναισθηματική ρύθμιση, άρνηση, ευχαρίστηση, ενοχή, αυτο-έλεγχος, αγάπη, σεξουαλικότητα, σχέσεις εξουσίας, και θρησκευτική ταυτότητα. Τέλος, χρησιμοποιείται ως μέσο επικοινωνίας αναφέροντας την ταυτότητα των ανθρώπων, τον τρόπο που αισθάνονται προς τους άλλους, και το πώς οι άλλοι τους κάνουν να αισθάνονται.
