Category: <span>ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ – ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ</span>

Καθρέφτη Καθρεφτάκι Μου …

Καθρέφτη καθρεφτάκι μου ποιος / ποια είναι η ομορφότερος /-η?  – Εννοείται εγώ!

Καθρέφτη καθρεφτάκι μου ποιος /ποια είναι η εξυπνότερος /-η?  – Εννοείται εγώ!

Καθρέφτη καθρεφτάκι μου ποιος έχει πάντα δίκιο? – Εννοείται εγώ!

Καθρέφτη καθρεφτάκι μου ποιος τα ξέρει πάντα όλα?  – Εννοείται εγώ! Και εννοείται ότι τα ξέρω όλα καλύτερα από τον καθένα!

Καθρέφτη καθρεφτάκι μου για ποιον μιλούν πάντα όλοι?  – Εννοείται για εμένα!

Καθρέφτη καθρεφτάκι μου σε ποιον πρέπει να γίνεται πάντα το χατίρι ?  – Εννοείται ότι προηγούμαι πάντα κι αλοίμονο αν κάποιος προσπαθήσει να διεκδικήσει τα φώτα της δημοσιότητας πρώτος αντί της θέσης μου!

Καθρέφτη καθρεφτάκι μου ποιος δεν ξέρει τι σημαίνει η λέξη “συγγνώμη”?  – Μα εγώ δεν κάνω ποτέ λάθη, τι εννοείτε? Οι άλλοι ευθύνονται πάντα για όσα περνάω.

Καθρέφτη καθρεφτάκι μου ποιος έχει τη μεγαλύτερη δύναμη? – Εννοείται εγώ! Κανείς δεν μπορεί να τα καταφέρει καλύτερα από μένα!

Καθρέφτη καθρεφτάκι μου ποιος μπορεί να καταφέρει τα πάντα στη ζωή του και να μην τον νοιάζει τίποτα για τις συνθήκες γύρω του? –  Εννοείται εγώ! 

Καθρέφτη καθρεφτάκι μου υπάρχει περίπτωση να παρουσιάζει η δική μου συμπεριφορά κάποιο πρόβλημα? – Μα ποιος τόλμησε να σκεφτεί ότι θα μπορούσε να υπάρχει πρόβλημα? 

Ένας άνθρωπος που πάσχει από ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας δεν αποδέχεται τις αδυναμίες του καθώς δεν αναγνωρίζει καθόλου την ύπαρξη τους. Χρησιμοποιεί την πανοπλία του εγωκεντρισμού του έχοντας όπλο στη φαρέτρα του τις λεκτικές επιθέσεις, την επίκριση, τις εκρήξεις θυμού κατά τις περιπτώσεις που βρει “δύσκολους” αντιπάλους απέναντι του. Οι επιθέσεις του μπορεί να είναι τόσο παθητικοεπιθετικές όσο και άμεσα λεκτικά επιθετικές αν θεωρήσει ότι βρίσκει πρόσφορο το έδαφος μιας συζήτησης. Συνήθως βέβαια φέρεται παθητικοεπιθετικά καθώς επιθυμεί να γίνεται αποδεκτός από τους γύρω του χωρίς να καταλαβαίνουν οι υπόλοιποι αν τους προσβάλλει ή όχι, μιας και αυτό το θεωρεί πλεονέκτημα της εξυπνάδας του. Χαρακτηρίζεται από εγωκεντρικές συμπεριφορές προς το περιβάλλον του και εκλογικεύει πάντα τις συμπεριφορές του ως φυσιολογικές χωρίς να αντιλαμβάνεται τους πραγματικούς λόγους που κάποιοι μπορεί να απομακρύνονται από εκείνον ή που τον φοβούνται ή που σωπαίνουν απέναντι του. Δεν έχει επίγνωση των συνεπειών της συμπεριφοράς του καθώς θεωρεί πως ό,τι κι αν πράττει είναι πάντα το σωστότερο όλων. 

Χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτών των ανθρώπων είναι ότι συνήθως επιδιώκουν να γίνονται το επίκεντρο μιας παρέας και μιλούν αδιάκοπα, διακόπτοντας τους υπόλοιπους και προβάλλοντας τις ψευδείς γνώσεις τους ως μεγάλα επιτεύγματα. Η συμπεριφορά αυτή μπορεί στην αρχή να παραπλανήσει κάποιους ακροατές τους καθώς καταφέρνουν να γίνουν γοητευτικοί μέσω του τρόπου που κερδίζουν το ενδιαφέρον στις παρέες, αλλά αυτό το κέρδος τους διαρκεί μόνο βραχυπρόθεσμα. Κατά συνέπεια μπορεί να είναι πολύ κοινωνικοί άνθρωποι αλλά οι πραγματικές ανθρώπινες σχέσεις τους είναι εξαιρετικά ελάχιστες και συνήθως περιορίζονται στα ελάχιστα κοντινά άτομα του οικογενειακού τους περιβάλλοντος που τους έχουν συνηθίσει. Μάλιστα, εάν κάποιος προσπαθήσει να τους βάλει κάποιο όριο στη συμπεριφορά τους, οι συνήθεις αντιδράσεις τους είναι είτε οι λεκτικές επιθέσεις, η διακοπή της επικοινωνίας για κάποιο διάστημα, η απουσία τρυφερότητας ή ακόμα και η απουσία της έκφρασης του ερωτικού τους ενδιαφέροντος εάν το πρόσωπο με το οποίο έχουν παρεξηγηθεί είναι ο σύντροφός τους . Αυτό συμβαίνει γιατί δεν αντέχουν το ενδεχόμενο κάποιος να σπάσει τον καθρέφτη τους. Σε κάθε περίπτωση, ο ψυχισμός τους δεν αντέχει να διερευνήσει το ενδεχόμενο να έχουν χειριστεί οι ίδιοι εσφαλμένα κάποια κατάσταση, οπότε αναγκάζουν το περιβάλλον τους να φέρεται ενοχικά μέσω της επιβολής μιας “τιμωρητικής συμπεριφοράς” παρόλο που συνήθως το περιβάλλον δεν φέρει ευθύνη με αντικειμενικά κριτήρια. 

Οι άνθρωποι που πάσχουν από τη συγκεκριμένη διαταραχή προσωπικότητας σπάνια καταφέρνουν να θεραπευτούν. Αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή αποφεύγουν οποιοδήποτε σημείο επίγνωσης άρα και επαφής με την πραγματικότητα, και κατά συνέπεια δεν αναζητούν εύκολα θεραπεία. Ακόμα, αν αναζητήσουν βρίσκουν τρόπους να υποτιμήσουν τις θεραπευτικές διαδικασίες και διακόπτουν τις συνεδρίες σε σύντομο χρονικό διάστημα. Συνήθεις περιπτώσεις που καταφέρνουν να συνδεθούν πραγματικά με κάποιον θεραπευτή είναι το ενδεχόμενο αναζήτησης βοήθειας με κύριο στόχο την αντιμετώπιση της κατάθλιψης στην οποία υποπίπτουν εάν τους συμβεί κάποια αρνητική κριτική από πρόσωπο που δεν θα το περίμεναν ή αν εκείνο το πρόσωπο περιορίσει εξαιρετικά τις επαφές μαζί τους. Πίσω από όλη αυτή τη σκληρότητα του εγωκεντρισμού και της εγωπάθειας κρύβονται συνήθως τρομερά ψυχικά τραύματα από την παιδική ηλικία, επώδυνα συναισθήματα μοναξιάς, κατωτερότητας και πολλές ανασφάλειες που το άτομο δυσκολεύεται να αντιληφθεί και να αποδεχθεί ώστε να μπορέσει να ζήσει σε έναν πιο αληθινό κόσμο. Προτιμά λοιπόν να χτίζει γύρω του έναν κόσμο ψευδή, που νομίζει ότι τον αποδέχεται και ζει χαρούμενο μέσα σε αυτόν, χωρίς να αντιλαμβάνεται ποτέ ότι στην πραγματικότητα αυτός ο κόσμος έχει απλά επιλέξει για διάφορα προσωπικά κίνητρα να ανέχεται κάποιες συμπεριφορές. Τα άτομα αυτά θα κατέληγαν τραγικά δυστυχισμένα αν ο καθρέφτης τους όντως έσπαζε εξαιτίας κάποιου άλλου ατόμου ή ή κάποιας επώδυνα στρεσσογόνας κατάστασης με την οποία μπορεί να τους έφερνε αντιμέτωπους η ίδια η ζωή χωρίς να το προσμένουν. Για το λόγο αυτό σπάνια κάποιος καταφέρνει να “δει” τις πραγματικές ευαλωτότητές τους εφόσον δεν τολμούν ούτε οι ίδιοι να τις δουν όταν μένουν μόνοι με τον εαυτό τους. 

Κλείνοντας, είναι χρήσιμο να διαχωρίσει κανείς την αυτοπεποίθηση, την αυτοεκτίμηση και την αυτοφροντίδα από τον εγωκεντρισμό του ατόμου που πάσχει από ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας. Οι τρεις πρώτες έννοιες είναι δείγματα ψυχικής υγείας και ποιότητας ζωής που καθοδηγείται από την αυτοεπίγνωση, αξία που αποτελεί το ζητούμενο μέχρι τα βαθειά γεράματα του ανθρώπου. Απεναντίας ο εγωκεντρισμός όπως περιγράφηκε αναλυτικά στο άρθρο συνιστά μέρος παθολογικών συμπεριφορών ενός ατόμου που στη συγκεκριμένη περίπτωση μπορούν να γίνουν δυνητικά έως και πλήρως αυτοκαταστροφικές καθώς το άτομο δεν διακατέχεται καθόλου από υγιή στοιχεία αυτοεπίγνωσης. 

Πηγή Εικόνας: Pixabay.com

Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή Προσωπικότητας – Κλινική Εικόνα

Τα άτομα με ψυχαναγκαστική καταναγκαστική προσωπικότητα είναι τελειοθηρικά, υπεύθυνα, αξιόπιστα, τακτικά και μεθοδικά, αλλά συχνά δεν μπορούν να προσαρμοστούν στις αλλαγές. Είναι υπερβολικά ευσυνείδητα, προσεκτικά και αναλύουν όλες τις πλευρές ενός προβλήματος. Δυσκολεύονται να λάβουν αποφάσεις ή ευθύνες καθώς αυτό τους προκαλεί άγχος, ενώ σπάνια αισθάνονται ικανοποίηση από τα επιτεύγματά τους. Τα άτόμα με ψυχαναγκαστική προσωπικότητα συχνά είναι πολύ επιτυχημένα, ειδικά στον τομέα των επιστημών και σε άλλα απαιτητικά πεδία, στα οποία η τάξη και η προσοχή στη λεπτομέρεια είναι απαραίτητα. Ωστόσο, δεν δεν μπορούν να λειτουργήσουν εύρυθμα σε καταστάσεις όπου δεν νιώθουν ότι διατηρούν τον έλεγχο.

Διευκρινιστικά, ο όρος «Ψυχαναγκαστική καταναγκαστική» θα μπορούσε να διαχωριστεί σε τρία επίπεδα: 1) στην Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή, 2) στον «ψυχαναγκαστικά καταναγκαστικό τρόπο ζωής», που περιλαμβάνει στοιχεία / χαρακτηριστικά της Ψυχαναγκαστικής Καταναγκαστικής Διαταραχής της Προσωπικότητας – τελειοθηρία, επιμονή, εμμονή στις λεπτομέρειες, τάξη, ακρίβεια, συστηματική εργασία κτλ., που είναι όμως στα φυσιολογικά όρια και είναι ιδιαίτερα προσαρμοστικά (π.χ. τεχνικοί, γιατροί, δικηγόροι και άλλοι επιστήμονες) και 3) στην Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή της Προσωπικότητας, όπου τα ψυχαναγκαστικά καταναγκαστικά στοιχεία / χαρακτηριστικά είναι άκαμπτα και έχουν σημαντικά αρνητική επίπτωση στην καθημερινή λειτουργία του ατόμου.

Ως διαταραχή, είναι συχνότερη στους άντρες από τις γυναίκες.

 

Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή Προσωπικότητας – Διαγνωστικά Κριτήρια

Τα κριτήρια τα οποία παρουσιάζει ένα άτομο με ψυχαναγκαστική διαταραχή κατά DSM-V είναι τα εξής:

  1. Έχει έντονη ενασχόληση με λεπτομέρειες, κανόνες, λίστες, την τάξη, την οργάνωση ή τα προγράμματα, σε βαθμό που το κύριο σημείο της δραστηριότητας χάνεται
  2. Εμφανίζει τελειοθηρία που παρεμποδίζει την ολοκλήρωση μιας εργασίας (π.χ. το άτομο είναι ανίκανο να ολοκληρώσει μία προγραμματισμένη δουλειά επειδή δεν πληρούνται οι δικές του πολύ αυστηρές απαιτήσεις)
  3. Είναι υπερβολικά αφοσιωμένο στην εργασία και την παραγωγικότητα με αποκλεισμό των του ελεύθερου χρόνου και των φιλικών σχέσεων (που δεν εξηγείται από φανερή οικονομική ανάγκη)
  4. Είναι υπερβολικά ευσυνείδητο, και άκαμπτο σε θέματα ηθικής, ηθών ή αξιών (που δεν εξηγείται από την πολιτισμική ή θρησκευτική ταυτοποίηση του)
  5. Είναι ανίκανο να πετάξει χωρίς αξία αντικείμενα ακόμα και όταν δεν έχουν συναισθηματική αξία
  6. Είναι απρόθυμο να κάνει καταμερισμό καθηκόντων ή να δουλέψει με άλλους, εκτός εάν αυτοί υποταχθούν στον ακριβή δικό του τρόπο που κάνει τα διάφορα πράγματα
  7. Υιοθετεί ένα πολύ αυστηρό τρόπο στο ξόδεμα των χρημάτων, τόσο για τον εαυτό του, όσο και για τους άλλους τα χρήματα θεωρούνται σαν κάτι που πρέπει να φυλαχθεί για μελλοντικές ανάγκες
  8. Παρουσιάζει ακαμψία και ισχυρογνωμοσύνη

 

Σχιζότυπη Διαταραχή Προσωπικότητας – Κλινική Εικόνα

Τα άτομα με σχιζότυπη προσωπικότητα, όπως και αυτά με σχιζοειδή προσωπικότητα, είναι κοινωνικά και συναισθηματικά απομονωμένα. Επιπλέον, εμφανίζουν εκκεντρικότητες και ιδιορυθμίες στη σκέψη, στην αντίληψη και στην επικοινωνία. Παρόλο που αυτές οι εκκεντρικότητες είναι όμοιες με εκείνες των ατόμων που έχουν σχιζοφρένεια, οι περισσότεροι ενήλικοι με σχιζότυπη προσωπικότητα δεν αναπτύσσουν σχιζοφρένεια. Τα άτομα με σχιζότυπη προσωπικότητα μπορεί να έχουν και παρανοϊκές ιδέες.

Ως διαταραχή εμφανίζεται σε περίπου 3% του γενικού πληθυσμού.

 

Σχιζότυπη Διαταραχή Προσωπικότητας – Διαγνωστικά Κριτήρια

Σύμφωνα με τα κριτήρια DSM-V τα άτομα αυτά παρουσιάζουν τα ακόλουθα συμπτώματα κατά την κλινική τους εικόνα:

  1. Ιδέες συσχέτισης (αποκλείοντας τις παραληρητικές ιδέες συσχέτισης)
  2. Παράδοξες πεποιθήσεις ή μαγική σκέψη που επηρεάζουν τη συμπεριφορά και που είναι ασύμβατες με τις πολιτισμικές σταθερές (π.χ. δεισιδαιμονία, πίστη σε μαντική ικανότητα, τηλεπάθεια ή «έκτη αίσθηση» σε παιδιά και εφήβους, αλλόκοτες φαντασιώσεις ή αλλόκοτες επίμονες ενασχολήσεις)
  3. Ασυνήθιστες αντιληπτικές εμπειρίες συμπεριλαμβανόμενων και σωματικών παραισθήσεων
  4. Παράδοξο τρόπο σκέψης και παράδοξο λόγο (π.χ. ασαφή, περιστασιακό, μεταφορικό, υπερεπεξεργασμένο ή στερεότυπο)
  5. Καχυποψία ή παρανοειδή ιδεασμό
  6. Απρόσφορο ή συρρικνωμένο συναίσθημα
  7. Συμπεριφορά ή εμφάνιση που είναι παράξενη, εκκεντρική ή περίεργη
  8. Έλλειψη στενών ή έμπιστων φίλων εκτός από τους συγγενείς πρώτου βαθμού
  9. Υπερβολικό κοινωνικό άγχος που δεν ελαττώνεται με την οικειότητα και τείνει να συνδέεται με παρανοειδείς φόβους παρά με αρνητική εκτίμηση για τον εαυτό τους

 

Σχιζοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας – Κλινική Εικόνα

Οι άνθρωποι με σχιζοειδή προσωπικότητα παρουσιάζονται εσωστρεφείς, συνεσταλμένοι και μοναχικοί. Γενικό χαρακτηριστικό τους είναι η αποστασιοποίηση από τις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Είναι συναισθηματικά ψυχροί και κοινωνικά απόμακροι, με έντονο το αίσθημα της μοναχικότητας, χωρίς ιδιαίτερες φιλικές ή κοινωνικές συναναστροφές. Μιλούν λίγο, παρασύρονται σε ονειροπολήσεις και προτιμούν τη θεωρία από την πράξη. Συχνά καταφεύγουν στην αντιμετώπιση της πραγματικότητας μέσω της φαντασίωσης.

Ως διαταραχή, εμφανίζεται στο 7,5% του γενικού πληθυσμού, και σε διπλάσια αναλογία στους άντρες από τις γυναίκες.

 

Παρανοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας – Κλινική εικόνα

Η συναισθηματική κατάσταση των ατόμων που πάσχουν από Παρανοειδή Διαταραχή Προσωπικότητας τείνει να κυριεύεται από επιθετικότητα και έλλειψη εμπιστοσύνης. Πιο συγκεκριμένα, οι άνθρωποι με αυτή τη διαταραχή θεωρούν ότι οι άλλοι έχουν εχθρικές διαθέσεις απέναντί τους. Κατά συνέπεια, προσπαθούν πολύ να προστατευτούν και γίνονται καχύποπτοι σε οποιαδήποτε αλλαγή καταστάσεων που τους απασχολούν. Ως αποτέλεσμα δυσκολεύονται να εμπιστευτούν τους άλλους ανθρώπους, να διατηρήσουν στενούς δεσμούς, επιδεικνύουν παθολογική ζήλια, και προτιμούν την απομόνωση χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι αποδοτικοί με ό,τι καταπιάνονται. Ως διαταραχή, εμφανίζεται στο 0,5 – 2,5% του γενικού πληθυσμού και είναι πιο συχνή στους άντρες παρά στις γυναίκες.

 

 

 

 

Παρανοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας -Διαγνωστικά κριτήρια

Το άτομο που πάσχει από Παρανοειδή Διαταραχή Προσωπικότητας πληρεί τα ακόλουθα διαγνωστικά κριτήρια κατά DSM-V:

  1. Παρουσιάζει έντονη καχυποψία βασισμένη σε υποκειμενικές σκέψεις ότι οι άλλοι τον κοροιδεύουν και προσπαθούν να τον εξαπατήσουν
  2. Ασχολείται επίμονα με ανυπόστατες αμφιβολίες για την πίστη ή την αξιοπιστία φίλων ή συνεργατών
  3. Δεν εμπιστεύεται προσωπικά θέματά του στους άλλους, από αδικαιολόγητο φόβο ότι οι πληροφορίες θα χρησιμοποιηθούν κακόβουλα εναντίον του
  4. Συνηθίζει να εξάγει εσφαλμένα συμπεράσματα διαβάζοντας κρυμμένα μειωτικά ή απειλητικά μηνύματα σε καλοήθεις παρατηρήσεις ή γεγονότα
  5. Κρατά επίμονα κακία, δηλ. δεν συγχωρεί προσβολές, τραυματισμούς ή υποτιμήσεις.
  6. Γίνεται συχνά εχθρικό και αντιδρά πολύ επιθετικά σε κινήσεις ή λόγια, που το ίδιο το άτομο εκλαμβάνει ως προσβολές.
  7. Προβαίνει σε σκηνές ζηλοτυπίας σχετικά με την πίστη του (της) συζύγου ή του σεξουαλικού συντρόφου χωρίς προφανή λόγο.

Μεταιχμιακή – Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας – Κλινική Εικόνα

Η οριακή διαταραχή προσωπικότητας είναι από τις πιο πολυμελετημένες καθώς για πολλά χρόνια η διεθνής βιβλιογραφία είχε ασχοληθεί με την προσπάθεια να αποδώσει διαγνωστικά την μεταιχμιακή συμπτωματολογία αυτής της διαταραχής. Τα άτομα με αυτή τη διαταραχή τείνουν να βιώνουν έντονα και ασταθή συναισθήματα και διάθεση η οποία μεταβάλλεται σημαντικά και γρήγορα. Γενικά το συνασίθημά τους κλιμακώνεται πολύ γρήγορα ακόμα και από κάτι που φαινομενικά μπορεί να είναι ασήμαντο, και αποκλιμακώνεται με πάρα πολύ αργούς ρυθμούς. Ως αποτέλεσμα τα άτομα αυτά παρουσιάζουν συχνά εκρήξεις θυμού και έχουν υψηλή αυτοκτονικότητα και άλλες παρορμητικές συμπεριφορές όπως είναι η χρήση ουσιών , επικίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά, αυτοτραυματισμοί, διαταραχές της πρόσληψης τροφής, υπερβολικά έξοδα. Αυτές οι συμπεριφορές συντελούν στην παροδική ανακούφιση, χωρίς όμως μακροπρόθεσμα οφέλη. Τα άτομα αυτά αντιλαμβάνονται τον κόσμο μέσα από την πόλωση, το όλα ή τίποτα. Αυτή η τάση οδηγεί σε μία ασταθή υποκειμενική αίσθηση του εαυτού, με αποτέλεσμα αυτά τα άτομα να δυσκολεύονται να βιώσουν οποιοδήποτε είδος ισορροπίας. Συχνά αλλάζουν δουλειές, καριέρες, σχέσεις, τόπο διαμονής, στόχους ζωής, κατά βάση με ένα παρορμητικό τρόπο. Η έντονη, λοιπόν, δυσκολία τους να ρυθμίσουν τα έντονα συναισθήματά τους φαίνεται να έχει σημαντικά αρνητική επίπτωση σε όλα τα επίπεδα της ποιότητας της ζωής τους.

 

Μεταιχμιακή – Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας – Διαγνωστικά Κριτήρια

Τα άτομα που πάσχουν από μεταιχμιακή διαταραχή προσωπικότητας παρουσιάζουν έναν εκτεταμένο τύπο αστάθειας των διαπροσωπικών σχέσεων, της εικόνας του εαυτού και των συναισθημάτων και έντονης παρορμητικότητας που αρχίζει νωρίς στην ενήλικη ζωή και είναι παρών σε μία ποικιλία καταστάσεων, όπως φαίνεται από πέντε (ή περισσότερα) από τα παρακάτω:

  1. Ξέφρενες προσπάθειες του ατόμου να αποφύγει πραγματική ή φανταστική εγκατάλειψη
  2. Ένας τύπος ασταθών και έντονων διαπροσωπικών σχέσεων που χαρακτηρίζονται από εναλλαγές μεταξύ των ακραίων περιπτώσεων της εξιδανίκευσης και της υποτίμησης
  3. Διατάραξη της ταυτότητας: έντονα και επίμονα ασταθής εικόνα ή αίσθηση του εαυτού
  4. Παρορμητικότητα σε τουλάχιστον δύο τομείς που είναι δυνητικά αυτοκαταστροφικοί (π.χ. ξόδεμα χρημάτων, σεξ, κατάχρηση ουσιών, απρόσεκτη οδήγηση, επεισόδια υπερφαγίας)
  5. Επανειλημμένη αυτοκτονική συμπεριφορά, χειρονομίες ή απειλές ή αυτοακρωτηριαστική συμπεριφορά
  6. Συναισθηματική αστάθεια οφειλόμενη σε έντονη αντιδραστικότητα της διάθεσης (π.χ. έντονη επεισοδιακή δυσφορία, ευερεθιστότητα ή άγχος που συνήθως διαρκεί για λίγες ώρες και μόνο σπάνια περισσότερο από λίγες μέρες)
  7. Χρόνια αισθήματα κενού
  8. Απρόσφορος, έντονος θυμός ή δυσκολία ελέγχου του θυμού (π.χ. συχνά ξεσπάσματα θυμού, συνεχής θυμός, επανειλημμένα το άτομο έρχεται στα χέρια)
  9. Παροδικός, σχετιζόμενος με στρες παρανοϊκός ιδεασμός ή σοβαρά διασχιστικά συμπτώματα