Month: <span>January 2016</span>

ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΣΑΣ By jordan 0 Comments

Ο Εαυτός μου: Σαν αμμουδιά με βότσαλα

Με λένε Gray και από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου ένιωθα σαν αμμουδιά με βότσαλα. Ο κόσμος μου ήταν πάντα γεμάτος αμφιβολία και πιθανότητες. Εμμονές σαν το μπλε της θάλασσας και αρώματα γιασεμιού … γαλάζιου γιασεμιού. Μου έχουν πει πως όταν ερωτεύομαι χάνω τον εαυτό μου. Πως τα δίνω όλα στους άλλους … αλλά πώς να μην το κάνω … όταν όλα μέσα μου έχουν λίγη παραπάνω ένταση από αυτή των άλλων ανθρώπων … το άσπρο είναι έντονα λευκό και το μαύρο σκοτεινή άβυσσος. Μέχρι που σε βρήκα … εσένα … και για πρώτη φορά ευχαριστώ για το φόβο … μήπως φύγεις πριν από εμένα. Όπως και να έχει “ευχαριστώ”… Σ’ αγαπάω γιατίγεμίζεις την κάθε μου ημέρα … και όταν σε σκέφτομαι κάνω όνειρα … γεμάτα ήλιο … και ανθισμένα γιασεμιά!

Μπορεί κάποια μέρα να τελειώσουν όλα αυτά, αλλά εγώ πάντα θα θυμάμαι… Θα θυμάμαι τα μάτια σου… γιατί όταν τα κοίταξα είδα μέσα τους τον εαυτό μου πλήρη.

Για “εσένα” …

“Gray”

ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΣΑΣ By jordan 0 Comments

Όταν θελησα να ζήσω πιο ήρεμος

Ξεκίνησα να κάνω ψυχοθεραπεία έχοντας δει την πολύ θετική αλλαγή στην ψυχολογία της αδερφής μου. Εκείνη την περίοδο η δουλειά μου και κάποια οικογενειακά προβλήματα με άγχωναν ιδιαίτερα σε βαθμό που δεν τα αντιμετώπιζα έγκαιρα. Όλα αυτά συσσωρευτικά λειτούργησαν σαν ένας βραχνάς που άλλαζε συνολικά την ψυχολογία μου και κατ’ επέκταση τη συμπεριφορά μου με τους γύρω μου. Τότε δια της αποφυγής ήθελα και ήλπιζα ότι κάποια στιγμή όλα αυτά θα τελειώσουν από μόνα τους κι εγώ το μόνο που θα μπορούσα να κάνω εκείνη τη στιγμή θα ήταν να το περάσω όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα καπνίζοντας χασίς και κάνοντας πράγματα που η απόλαυση θα μου έπαιρνε τη σκέψη μακριά από αυτά που με προβλημάτιζαν έστω και για λίγο.

Σε μια έκλαμψη αυτοπαρατήρησης σύγκρινα το πώς ήμουν πριν από κάποιους μήνες με το πώς είμαι τώρα, και αν αυτό το πράγμα συνεχιστεί πόσο εύκολο θα ήταν να ξεμπλέξω και να έχω μια φυσιολογική χαρούμενη ζωή. Αυτό με ώθησε να πεισμώσω φτάνοντας στο άλλο άκρο, δηλαδή κάνοντας καθημερινή γυμναστική, τρώγοντας πολύ υγιεινά, και εννοείται χωρίς χασίς. Το συναισθηματικό κενό όμως δεν καλυπτόταν, κάνοντάς με μερικές φορές επιθετικό και πολύ αυστηρό με τον εαυτό μου και με τους άλλους γύρω μου. Ένιωθα υπεράνθρωπος αλλά δεν με γέμιζε τίποτα σχεδόν, ίσως γιατί είχα ξεχάσει να περνάω καλά μέσα από μικρές χαρές στην καθημερινότητά μου.

Τότε προχώρησα στο επόμενο βήμα να ξεκινήσω ψυχοθεραπεία. Σιγά σιγά με υπομονή και δουλειά από μέρους μου, άρχισα να γνωρίζω καλύτερα τον εαυτό μου, να αυτοπαρατηρούμαι, να ελέγχω τα συναισθήματα και τη σκέψη μου, και να βρίσκω λύσεις. Επιπλέον συνειδητοποίησα ποια μικρά πράγματα μου δίνουν χαρά και ποια όχι. Άρχισα να εκτιμώ περισσότερο τον εαυτό μου και τη διαφορετικότητα των γύρω μου. Το άγχος μου καταλάγιασε και ο ύπνος μου έγινε φυσιολογικός γιατί νιώθω πιο σίγουρος για εμένα και πιο ευτυχισμένος. Έμαθα να αντιμετωπίζω ένα πρόβλημα εν τη γεννέση του επιλύοντάς το.

Αν είχα παρατηρήσει νωρίτερα τον εαυτό μου, ότι δεν περνάει καλά και δυσκολεύεται παρατεταμένα, θα είχα επισκεφθεί νωρίτερα την ψυχολόγο. Αλλά και πάλι, η μικρή οδύσσεια στην εύρεση του εαυτού μου σαν την Ιθάκη, με γέμισε εμπειρίες και γνώσεις που δύσκολα θα λησμονηθούν γιατί χαράχτηκαν στο μυαλό μου με τα πιο έντονα συναισθήματα που είχα νιώσει ποτέ έως τότε.

“Γιάννης”

ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ By jordan 0 Comments

Παθολογική Χαρτοπαιξία- Γενικά Κλινικά Χαρακτηριστικά

Η Παθολογική Χαρτοπαιξία ως διαταραχή υιοθέτησε τα κριτήρια της εξάρτησης ουσιών παρά το γεγονός ότι ο όρος εξάρτηση, ως διαγνωστικός όρος, δεν χρησιμοποιείται για συμπεριφορά, αλλά συνδέεται με τη χρήση ουσίας. Ο όρος στο διαγνωστικό σύστημα για τους ειδικούς ψυχικής υγείας DSM-IV (2004) αναφέρεται τόσο σε φυσική εξάρτηση (στερητικό σύνδρομο και ανοχή), όσο και σε ψυχολογική (επιθυμία και ενασχόληση).

Πρόκειται, λοιπόν, για επανειλημμένη αδυναμία ελέγχου της παρόρμησης του ατόμου. Αρχικά το παιχνίδι καρτών διενεργείται με κοινωνικά αποδεκτό τρόπο για μεγάλο χρονικό διάστημα.Η διαταραχή ξεκινά ξαφνικά με αφορμή ένα οξύ στρες ή μεγαλύτερη έκθεση του ατόμου σε αυτή τη διαδικασία. Συνδέεται με τη διαθεσιμότητα ευκαιριών για χαρτοπαιξία, νόμιμη ή παράνομη, συχνότερη σε χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα, στους άστεγους και στους υπαλλήλους των καζίνο.

Τα παιχνίδια που επιλέγονται συχνότερα είναι όσα προσφέρουν άμεσο κέρδος, και ως προς τον επιπολασμό της διαταραχής, το ποσοστό αντιστοιχεί στο 1% του γενικού πληθυσμού, ενώ παράλληλα το 2%- 3% του πληθυσμού φαίνεται να αντιμετωπίζει λιγότερο σοβαρό αλλά εξίσου σημαντικό πρόβλημα. Τέλος, οι άντρες φαίνεται να είναι πιο ευπαθής ομάδα προς ανάπτυξη της διαταραχής, με περισσότερες πιθανότητες έναρξης εμφάνισης της διαταραχής κατά την εφηβική ηλικία, ενώ για τις γυναίκες η ηλικία έναρξης φαίνεται να αντιστοιχεί σε χρόνια μετά την ενηλικίωση.

ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ By jordan 0 Comments

Παθολογική Χαρτοπαιξία – Συνοσηρότητα με άλλες Διαταραχές

Η Παθολογική Χαρτοπαιξία πολύ συχνά εμφανίζεται στο άτομο σε συνδυασμό και με κάποια άλλη διαταραχή. Συγκεκριμένα, τα συνήθη ποσοστά συνοσηρότητας είναι τα ακόλουθα:

  • 25% – 63% πληρούν τα κριτήρια προβληματικής χρήσης ουσιών, κυρίως αλκοόλ
  • Συσχετίζεται σε αρκετά μεγάλο ποσοστό με κατάθλιψη, δυσθυμία και διπολική διαταραχή
  • 40% συνδέεται με απόπειρες αυτοκτονίας
  • 64% συσχετίζεται με χαρτοπαιξία που δεν πληρεί κριτήρια της διαταραχής, χωρίς να υπάρχουν στοιχεία αιτιολογικής σχέσης για τη διακύμανση από το ένα άλρο στο άλλο
  • Αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, τουλάχιστον σε όσους αναζητούν τελικά θεραπεία
  • Αυξημένα ποσοστά διαταραχής διάσπασης προσοχής και υπερκινητικότητας
  • Ελλιπή στοιχεία για συνοσηρότητα με διαταραχές άγχους, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, διαταραχές διατροφής, σεξουαλικές εξαρτήσεις.
ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ By jordan 0 Comments

Παθολογική Χαρτοπαιξία – Επίπτωση στο Άτομο

Οι επιπτώσεις που προκαλούνται στο άτομο από την εμπλοκή του με την παθολογική χαρτοπαιξία είναι οι ακόλουθες:

  • Αυξημένη συχνότητα σωματικών διαταραχών συνδεόμενων με στρες (όπως για παράδειγμα: υπέρταση, πεπτικό έλκος, ημικρανία)
  • Αυξημένη συχνότητα σωματικού πόνου
  • Δυσκολίες ύπνου
  • Μείωση κοινωνικών συναναστροφών
  • Αίσθημα ντροπής και ενοχής
  • Επιδείνωση της ποιότητας ζωής
  • Μεγαλύτερα ποσοστά χρήσης ακριβών εξετάσεων, νοσηλείας και εντατική
  • Συχνές οι απόπειρες αυτοκτονίας
ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ By jordan 0 Comments

Παθολογική Χαρτοπαιξία – Διαγνωστικά Κριτήρια

Η Παθολογική Χαρτοπαιξία χαρακτηρίζεται από την απώλεια ελέγχου, την εξαπάτηση σχετικά με την έκταση της ενασχόλησης, τη διάλυση της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, τις κλοπές και το κυνήγι των χαμένων (APA, 1994).

  1. Η επίμονη αυτή και δυσπροσαρμοστική συμπεριφορά απαρτίζεται από τουλάχιστον 5 από τα ακόλουθα διαγνωστικά κριτήρια:
    • Έντονη ενασχόληση με τη χαρτοπαιξία (για παράδειγμα ενασχόληση με το να ξαναβιώνει παλιές χαρτοπαικτικές εμπειρίες, να παρεμποδίζει ή να προγραμματίζει το επόμενο εγχείρημα ή να σκέφτεται τρόπους για ανεύρεση χρημάτων).
    • Ανάγκη του ατόμου να παίζει με συνεχώς αυξανόμενα χρηματικά ποσά προκειμένου να πετύζει την επιθυμητή συγκίνηση.
    • Επανειλημμένες ανεπιτυχείς προσπάθειες να ελέγξει, να ελαττώσει ή να διακόψει την χαρτοπαιξία.
    • Ανησυχία ή ευερεθιστότητα όταν επιχειρεί να ελαττώσει ή να διακόψει την χαρτοπαιξία.
    • Χρήση αυτής της συμπεριφοράς ως τρόπο για να ξεφύγει από τα προβλήματά του ή να ανακουφιστεί από μια δυσφορική διάθεση (για παράδειγμα συναισθήματα ανημπόριας, ενοχών, άγχους, κατάθλιψης).
    • Το άτομο αφού χάσει χρήματα σε κάποιο παιχνίδι, συχνά επιστρέφει μια άλλη μέρα για να ξανακερδίσει τα χαμένα (“κυνήγημα των χαμένων”).
    • Το άτομο λέει ψέματα στα μέλη της οικογένειάς του, στο θεραπευτή ή σε άλλους για να αποκρύψει την έκταση της εμπλοκής του στη χαρτοπαιξία.
    • Έχει κάνει παρανομίες, όπως πλαστογραφία, απάτη, κλοπή, ή κατάχρηση για να χρηματοδοτήσει την χαρτοπαιξία του.
    • Έχει βάλει σε κίνδυνο ή έχει χάσει μια σημαντική σχέση, εργασία ή εκπαιδευτική ευκαιρία ή ευκαιρία να κάνει καριέρα εξαιτίας της χαρτοπαιξίας.
    • Επαφίεται στους άλλους να του δώσουν χρήματα για να ανακουφίσει μια απελπιστική οικονομική κατάσταση που προκλήθηκε από την χαρτοπαιξία.
  2. Η συμπεριφορά της χαρτοπαιξίας δεν εξηγείται καλύτερα από Μανιακό Επεισόδιο.
ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ By jordan 0 Comments

Λόγοι Διατήρησης της παθολογικής Χαρτοπαιξίας ως συμπεριφορά

Υπάρχουν τρεις βασικοί λόγοι που η παθολογική χαρτοπαιξία συντηρείται ως συμπεριφορά χωρίς το άτομο να αντιλαμβάνεται ότι πρόκειται για εξάρτηση.

  1. Η συμπεριφορά της χαρτοπαιξίας ενισχύεται θετικά από το κέρδος και την πολυτέλεια των χώρων του παιχνιδιού, με αποτέλεσμα να επιδιπωκει συχνά να βιώσει αυτή την εμπειρία. Ειδικότερα οι ηλικιωμένοι και οι έφηβοι συνδέουν τη χαρτοπαιξία με χαλάρωση, έξοδο, διασκέδαση, δωρεάν γεύματα και αντίδοτο στη βαρεμάρα.
  2. Η παθολογική χαρτοπαιξία ενισχύεται αρνητικά στους παίκτες καθώς βοηθά να ξεφύγουν από αρνητικές συνθήκες ζωής, με στόχο όχι μόνο το κέρδος αλλά και τη μείωση της δυσφορίας. Μάλιστα, φαίνεται ότι το 30% των γυναικών παίζουν με στόχο να ξεφύγουν από την κατάθλιψη.
  3. Τέλος, η αποδοκιμασία από γονείς και φίλους ως προς τη συμπεριφορά αυτή, συνδέεται αρνητικά με τα προβλήματα χαρτοπαιξίας στις γυναίκες και στους εφήβους αλλά και στους φοιτητές άντρες.
ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ By jordan 0 Comments

Είδη Θεραπείας για την Παθολογική Χαρτοπαιξία

Για την Παθολογική Χαρτοπαιξία προτείνονται διάφορα είδη θεραπείας, τα οποία περιλαμβάνουν:

  1. Συμβουλευτική Οικονομικής Διαχείρισης: Απευθύνεται σε παίκτες και στον περίγυρό τους με στόχο: 1) την καλύτερη διαχείριση των χρημάτων, 2) τη συνειδητοποίηση της αξίας των χρημάτων τους, και 3) την ανάκτηση του ελέγχου της οικονομικής διαχείρισης ώστε να μειωθεί το άγχος σχετικά με τη χρεοκοπία.
  2. Αυτοθεραπεία και σύντομες θεραπείες: Πρόκειται για βιβλία εργασίας και φυλλάδια που αποσκοπούν στη μείωση της συχνότητας και των ποσών της χαρτοπαιξίας. Η αυτοθεραπεία φαίνεται να μην έχει στατιστικώς σημαντικά μικρότερη αποτελεσματικότητα σε σχέση με τις πιο επιτακτικές θεραπείες, αλλά χρήζει περαιτέρω επιστημονικής διερεύνησης.
  3. Φαρμακοθεραπεία: Αυτός ο τομέας προτείνει ότι βιολογικοί παράμετροι σχετίζονται με την παθολογική χαρτοπαιξία. Προγνωστικούς παράγοντες αποτελούν τα γονίδια και τα συστήματα νευροδιαβιβαστών. Ωστόσο, δεν υπάρχει συγκεκριμένο πρωτόκολλο φαρμακοθεραπείας που να έχει φανεί αποτελεσματικό.
  4. Συμπεριφορική Θεραπεία και Γνωσιακή – Συμπεριφορική Θεραπεία: Είναι από τις λίγες θεραπείες που έχει ελεγχθεί η αποτελεσματικότητά της και έχει αποδειχθεί η ανωτερότητά της, και βασίζεται στις κλασικές θεραπείες για τια διαταραχές εξαρτήσεων. Ως προς τη θεωρητική της βάση, αναφέρεται ότι η παθολογική χαρτοπαιξία αποτελεί μαθημένη συμπεριφορά, και κατά συνέπεια οι αρχές της μάθησης μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη διαδικασία της αλλαγής. Η συμπεριφορική Ανάλυση μπορεί να καταδείξει το προφίλ της διαταραχής και να καθορίσει το κοινωνικό και συναισθηματικό περιβάλλον της, και στη συνέχεια να βοηθήσει στον καθορισμό συμπεριφορών υποκατάστασης.
  5. Συνδυασμός Φαρμακοθεραπείας και Ψυχοθεραπείας: Η φαρμακοθεραπεία φαίνεται να βοηθάει κυρίως στο συνοδό συναίσθημα της κατάθλιψης. Δεν υπάρχουν όμως ακόμα προσεκτικά σχεδιασμένες έρευνες και φαίνεται να είναι πρώιμο να συστήνονται συγκεκριμένοι συνδυασμοί θεραπειών.
ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΣΑΣ By jordan 0 Comments

Ψυχοθεραπεία: Αναζητώντας βοήθεια στη θάλασσα

Η εικόνα μου για τις συνεδρίες με ψυχολόγο πριν ξεκινήσω τις δικές μου ήταν η κλασική στερεοτυπική όπως εμφανίζεται στις ταινίες του Hollywood. Ένα άτομο που κάθεται σε ένα ανάκλυντρο, λέει κάποια βασικά πράγματα για κάτι που τον προβληματίζει, και παίρνει γρήγορα εύκολες απαντήσεις από τον ψυχολόγο του, κυρίως βάσει γεγονότων που έχει βιώσει κατά κύριο λόγο στο παρελθόν. Οπότε πίστευα πως είναι μια διαδικασία σχετικά γρήγορη και εύκολη, που εν τέλη με λίγο ανάγνωση κάποιων βιβλίων ψυχολογίας ή συμβουλών ή στήριξη φίλων μπορούν να αντικαταστήσουν την όλη διαδικασία. Ήταν ίσως η εύκολη εναλλακτική στο να ξεπεράσω το φόβο – ταμπού που υπάρχει γύρω από την όλη διαδικασία, αλλά ευτυχώς και λόγω κρίσης φθήνει σιγά σιγά.

Για να κάνω έναν παραλληλισμό όμως, η επιλογή της αυτοθεραπείας χωρίς ψυχολόγο είναι σαν να θες να παίξεις σωστά π.χ. basket και να κάνεις προπονήσεις με βιντεάκια μέσω youtube, ενώ θα μπορούσες να κάνεις προπονήσεις με γυμναστή και προπονητή. Προφανώς η δεύτερη εναλλακτική είναι πιο αποτελεσματική και συστηματική.

Πήρα, λοιπόν, την απόφαση, δυστυχώς καθυστερημένα, να ξεκινήσω συνεδρίες μετά από ένα πολύ στρεσσογόνο γεγονός το οποίο για μένα ήταν “το κερασάκι στην τούρτα”, αφού τα καμπανάκια είχαν χτυπήσει νωρίτερα. Και το τονίζω γιατί θεωρώ πλέον ότι είναι καλό και βέλτιστο η συμβουλευτική και η ψυχοθεραπεία να γίνονται προληπτικά και όχι μετά από ακραία γεγονότα.

Στην περίπτωσή μου ο νούμερο ένα στόχος ήταν η αντιμετώπιση του συγκεκριμένου γεγονότος: “να ηρεμήσουν τα ταραγμένα νερά” , θα έλεγα μεταφορικά. Στόχος ο οποίος επετεύχθη, με τις οδηγίες από την θεραπεύτρια (Έφη) και την εξάσκησή μου στην αυτοπαρατήρηση – ανάλυση.

Επόμενο στάδιο ήταν, συνεχίζοντας τον παραλληλισμό, να δω τι υπάρχει στην επιφάνεια της ήρεμης πλέον θάλασσας. Μέσα από καθημερινή παρατήρηση και ανάλυση βελτίωνα τις δυνατότητές μου να βλέπω τις συμπεριφορές και αντιδράσεις μου με μια συγκεκριμένη και δομημένη προσέγγιση. Εφόσον έμαθα να πλέω στην επιφάνεια, το επόμενο βήμα ήταν να παίρνω μικρές ανάσες και να βλέπω τον βυθό: παρελθόν, ψυχοσύνθεση, κίνητρα συμπεριφοράς, διαδικασία στην οποία βρίσκομαι τώρα, και είναι σαφώς επίπονη, πιο χρονοβόρα, αλλά και τελικά ο βασικός στόχος.

Συνολικά, έτσι όπως έχω ζήσει ως τώρα τη θεραπευτική διαδικασία θα την περιέγραφα σαν μια προσπάθεια να κρίνουμε τον εαυτό μας ως τρίτοι, μεθοδικά και αντικειμενικά, με τη βοήθεια του ψυχολόγου που μας ωθεί έξω από τον “εγωκεντρισμό” μας και που εν τέλη μας βοηθά να εξετάσουμε και να γνωρίσουμε τον εαυτό μας καλύτερα.

“Ένας αθλητής”

ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΣΑΣ By jordan 0 Comments

Ήταν κάποτε ένα ψαράκι…

Το ψαράκι αυτό συνήθιζε να κολυμπά από ακτή σε ακτή απολαμβάνοντας κάθε φορά τη θάλασσα είτε εκείνη ήταν φουρτουνιασμένη είτε ήταν ήρεμη. Του άρεσαν πολύ τα χρώματα που σχηματίζονταν στο βυθό της καθώς έπεφτε το φως του ήλιου, τα καραβάκια που διέσχιζαν τα νερά, οι άνθρωποι που κολυμπούσαν, οι φίλοι του τα άλλα ψαράκια, οι συγκάτοικοί του τα φυτά στον βυθό, ακόμα και οι τροφές που έριχναν οι άνθρωποι μερικές φορές σαν έκπληξη.

Το ψαράκι είχε πάντα στο μυαλό του ένα πολύ συγκεκριμένο στόχο που ήθελε να φτάσει, και δεν το ξεχνούσε. Αυτή τη σκέψη πάντα το βοηθούσε να συνεχίζει για να πάει στην επόμενη ακτή και μετά στην επόμενη, προσπαθώντας κάθε φορά να κατακτά τον κάθε ενδιάμεσο στόχο. Μέσα σε όλη αυτή την πορεία ήταν συνήθως χαρούμενο. Κι αυτό συνέβαινε γιατί συναντούσε φίλους, έκανε παρέες, έδινε ελπίδα σε άλλα ψαράκια ότι θα βρουν κι αυτά το στόχο τους αν το προσπαθήσουν. Γενικά ζούσε την κάθε στιγμή. Η θετική σκέψη και η δοτικότητα προς τους γύρω του το βοηθούσε πολύ.

Ωστόσο, έρχονταν και στιγμές που ένιωθε μόνο του, λυπημένο ή κουρασμένο. Τότε έπρεπε να βρει τρόπους να πείσει τον εαυτό του να αναζητήσει βοήθεια, κι αυτό δεν ήταν πάντα εύκολο. Αρχικά έπρεπε να μάθει να ζητάει βοήθεια, και μετά να διαπιστώσει ποιον μπορεί να εμπιστευτεί. Άλλοι το κορόιδεψαν, άλλοι του επιτέθηκαν, άλλοι το πλήγωσαν, άλλοι το ανταγωνίστηκαν. Όταν πληγωνόταν, ήθελε να τα παρατήσει, απογοητευόταν. Δεν είχε όρεξη να “πολεμήσει” μερικές φορές για τον εαυτό του. Σκεφτόταν ότι όλα ήταν τόσο δύσκολα τελικά… ότι ίσως ο στόχος του να μην ήταν και τόσο ρεαλιστικός… ότι ίσως και να μην ήταν και τόσο ικανό και έπρεπε να αλλάξει πορεία …

Άλλες στιγμές πάλι, παρατηρούσε ότι ήταν και αρκετοί εκείνοι που αναγνώριζαν και εκτιμούσαν τις προσπάθειές του. Το σημαντικό για το ψαράκι ήταν ότι η αισιόδοξη στάση του απέναντι στη ζωή του, του έδινε κίνητρο και ελπίδα να συνεχίζει. Προσπαθούσε, λοιπόν, να βρει τι θα μπορούσε να “κερδίσει” ακόμα και μέσα από τις αναποδιές… Και τελικά παρατήρησε ότι έμαθε… Έμαθε να προφυλάσσεται, να υπερασπίζεται τον εαυτό του, να ξεχωρίζει τα ψαράκια που μπορούσαν όντως να γίνουν πραγματικοί φίλοι του σ’ αυτό το ταξίδι, να βάζει τα όριά του, να εκτιμά αυτά που έχει, και να λέει κι ένα “μπράβο” στον εαυτό του κάθε φορά που επιτυγχάνει ένα στόχο του έστω και μικρό…

Κι έτσι το μικρό ψαράκι ωρίμασε… Και κατάλαβε ότι όλα τα συναισθήματα είναι μέρος της ζωής μας. Ένα σημαντικό βήμα είναι να προσπαθούμε να μαθαίνουμε τον εαυτό μας, να παλεύουμε τις αδυναμίες μας, να αγαπάμε όλα τα συναισθήματά μας, να αναγνωρίζουμε τους στόχους μας και να τους κυνηγάμε… Όμως, κανείς δεν μπορεί μόνος του… Χρειάζεται η παρέα, η συντροφιά, η συνεργασία, και βέβαια η εμπιστοσύνη στο χτίσιμο όλων των σχέσεων… Τότε σιγά σιγά, όλοι από μικρά ψαράκια μπορούμε να γίνουμε πιο ώριμα…